Sıfır Aracın Ayıplı Çıkması

08Şub
2023

Sıfır Aracın Ayıplı Çıkması

Uygulamada çok sık rastlanılmasa da sıfır aracın ayıplı çıkması gibi bir sorun ile karşı karşıya kalınmaktadır. Sıfır aracın ayıplı çıkmasına örnek verecek olursak, aracın kapısının değişmiş olması, araç alındıktan kısa bir süre sonra aküsünün bitmesi, aracın bir bölgesinin hasarlı olduğunun anlaşılması nihayet sıfır araçtan beklenmeyen arızaların ortaya çıkması gibi birçok örnek verilebilir. Bunlar aracın ayıplı olduğunu gösterir. Birazdan anlatacağımız üzere ayıbın birçok hali ve sonucu vardır. Her durumda farklı bir strateji uygulamak gerekecektir.

Araçlarda görülen ayıplar çoğu zaman garanti kapsamında olduğu için yetkili servis veya satan kişi tarafından ayıp giderilir. Ancak bazen bu ayıbın giderilmesinden kaçınılabilir. Bu gibi durumlarda karşı tarafın kim olduğu fark etmeksizin öne sürülecek seçimlik haklar mevcuttur.

İkinci el araçlarda ayıp ise piyasada daha sık karşılaşılan bir durumdur. İkinci el araçlarda ayıp ile ilgili yazımızı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.

SIFIR ARACIN AYIPLI OLMASI DURUMUNDA HUKUKİ SORUMLULUKLAR NELERDİR?

Sıfır aracın ayıplı olması halinde alıcının hakları genel olarak 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde belirlenmiştir.

Alıcı istediği seçimlik hakkını kullanabilir. Ancak bazı durumlarda bazı seçimlik hakların kullanılması imkânsız ve hakkaniyete aykırı olabilir. Bunun gibi durumlarda diğer seçimlik hakların kullanılması gerekmektedir. Sıfır aracın ayıplı olmasın hukuki sorumluluk içerisinde bulunan alıcının seçimlik hakları;

Ayıp Oranında Bedelden İndirim İsteme: Alıcı isterse karşı taraftan ayıp oranında verdiği bedelin iadesini isteyebilir. Bedel anlaşılarak ödenir. Eğer anlaşılamazsa bu bedel mahkemece belirlenebilir. Bu durumda satıcı bu bedeli ödemek zorundadır.

Ayıbın Ücretsiz Onarımı: Alıcı isterse satıcının araçta bulunan ayıbın ücretsiz giderilmesini isteyebilir. Araçta bir hasar veya tamirat gerektiren bir durum varsa bu söz konusu olur. Ancak sıfır araç alan kişiler genelde bu seçimlik hakkı kullanmayı tercih etmez. Nitekim araç tamir edilerek sıfır özelliğini yitirecektir.

Sözleşmeden Dönme (Bedelin İadesi): Alıcı isterse aracı iade ederek ödediği bedelin kendisine iadesini isteyebilir. Ancak ülkemizdeki araç fiyatlarındaki artık bunu cazip kılmayabilir. Tüketicinin seçimine bırakılmış bir haktır.

Aracın Ayıpsız Yenisi ile Değişimi: Alıcı isterse ayıplı aracın ayıplı olmayan bir başka araç ile değişimini isteyebilir. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan seçimlik hak budur. Mahkeme kararlarına da çok fazla konu olmuştur.

Tüketici yani ayıplı sıfır araç alan kişi bu seçimlik haklarından hangisini seçeceğini kendisi belirleyecektir.

Aracın yenisi ile değişimi veya ücretsiz onarımı üretici veya ithalat firmalarına karşı ileri sürülebilir. İki taraf da müteselsil sorumludur. Alıcı isterse her iki tarafa ister ise bir tarafa karşı seçimlik hakkını ileri sürebilir.

Bir Yargıtay kararında gizli ayıp durumunda aracın yenisiyle değiştirilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.

Dava konusu aracın bazı kısımlarının mevcut boyasının üstüne tekrar boya çekilmek suretiyle sonradan boyandığı, araçtaki ayıbın gizli ayıp niteliğinde olduğu bilirkişi incelemesi sonucunda saptanmıştır. Araçtaki gizli ayıbın satıştan sonra oluştuğuna ilişkin delil bulunmadığına göre aracın satılırken gizli ayıplı olarak satıldığı kabul edilmelidir, Davacı alıcı aracın birçok yerinde orijinal boya dışında boyalı olan bir aracı kabule zorlanamaz. Mahkemece gizli ayıplı aracın yenisiyle değiştirilmesi gerektiği halde aracın ayıplı değeri ile ayıpsız değeri arasındaki farka hükmedilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir. Yargıtay 19. Hukuk Dairesi E. 2009/11760 K. 2010/7618 T. 16.6.2010

SIFIR ARACIN AYIPLI ÇIKMASI DURUMUNDA SEÇİMLİK HAKLAR NASIL KULLANILIR, ALICI NE YAPMALIDIR?

Sıfır aracın ayıp olması halinde bu ayıp ilk bakışta fark edilebilecek düzeyde bir ayıp ise örneğin çizik varsa araçta veya bir farı kırıksa vs. bu durumda uygun bir zamanda ayıp satıcıya bildirilmelidir. Burada dürüstlük kuralı devreye girecektir. Makul sürede satıcıya ulaşılmalıdır.

Bu durum Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 2016/20032 E. ve 2019/10129 K. Sayılı kararı’ında “Alıcı, teslim aldığı malı işlerin olağan akışına göre, imkân bulunur bulunmaz gözden geçirmek ve satıcının sorumluluğunu gerektiren bir ayıp gördüğü zaman bunu satıcıya derhal (uygun süre içinde) ihbar etmekle yükümlüdür. Bunu ihmal ettiği takdirde, satılanı kabul etmiş sayılır. Ancak, satılanda olağan bir gözden geçirme ile meydana çıkarılamayacak bir ayıp bulunması halinde, bu ayıp sonradan meydana çıkarsa, bu durumu da hemen satıcıya bildirmediği takdirde yine satılanı bu ayıp ile birlikte kabul etmiş sayılır. O halde, gizli ayıpların, dava zamanaşımı süresi içinde ve ayıp ortaya çıktıktan sonra derhal (dürüstlük kuralına uygun olan en kısa sürede), ihbar edilmesi gerekmektedir. 818 sayılı TBK.’nun 198. maddesinde (6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 223. maddesi) öngörülen süre içinde ihbar edilmeyen ayıplar için dava açılamaz.” Olarak Açıklanmıştır.

Ancak ayıp gözle görülemeyecek bir şey ise örneğin aracın teknik bir sorunu varsa ise ayıp öğrenildiği anda satıcıya bildirilmelidir.

Yukarıda belirttiğimiz seçimlik haklardan imkânsız ve hakkaniyete uygun olmayanlar dışında birini seçen alıcı bunu satıcıya bildirmeli, satıcı ise bunu 30 gün içerisinde yerine getirmelidir. Aksi durumda alıcı hukuki yollara başvurabilir. Seçimlik haklarını kullanırken masraf yapan alıcının bu masraflarını da satıcı karşılamalıdır.

Sıfır aracın ayıplı olması dolayısıyla kişinin uğradığı başka zararlar varsa Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca genel tazminat kuralları çerçevesinde tazminat talep edilebilir. Araç için yapılan giderler ve bedel iadesi halinde buna işleyen faiz de satıcıdan talep edilebilir.

AYIP GİZLENİRSE NE OLUR?

Ayıbın gizlenmesi durumu varsa ve buna yönelik satıcı bir sorumsuzluk sözleşmesi yapmış ise bu sorumsuzluk sözleşmesi geçersizdir. Aynı zamanda seçimlik hakları kısıtlayan sözleşmeler de haksız şart olarak nitelendirilir ve geçersizdir.

KENDİ BEDELİNİN ALTINDA ALINDIĞI SAVUNMASI YAPILABİLİR Mİ?

Alıcının ayıptan haberi yoksa akabinde aracı kendi fiyatının altında almışsa satıcı aracı fiyatının altında sattığı iddiasına dayanarak seçimlik hakları yerine getirmekten kaçınamaz.

ARACIN BANKA YOLU İLE ALINMASI DURUMUNDA NE YAPILIR? DAVA SÜRERKEN ARAÇ SATILABİLİR Mİ?

Aracın banka yolu ile alınması seçimlik hakları etkilemeyecektir. Ancak bazı durumlarda kredi sözleşmesi geçersiz olabilecektir. Zararın yöneltileceği kişi değişmeyecektir.

Dava sürerken araç satılabilir. Ancak bu durumda bazı seçimlik haklardan feragat edilmiş olunur. Örneğin sözleşmeden dönerek bedelin iadesi istenemeyecektir.

ZAMANAŞIMI SÜRESİ NE KADARDIR?

Araç ayıbından doğan davaların zamanaşımı 2 yıldır. Satış anından itibaren 2 yıl içinde dava açılabilir. Aksi durumda zamanaşımından dolayı dava usulden ret yer. Bu süre anlaşılarak uzatılabilir. Eğer satıcı gizli ayıbı bildiği halde bunu söylemiyorsa alıcı için dava açma zamanaşımı süresi ortadan kalkar.

Yargıtay Genel Kurulu, zamanaşımına yönelik olarak gizli ayıp olması ve satıcının bunun bildirmemesini zamanaşımı sürsini ortadan kaldırdığına kanaat getirmiştir.

‘’Somut uyuşmazlıkta davacı tarafından davalıya yapılan ödeme tarihi 25.05.2012 olup dava 22.02.2013 tarihinde açılmıştır. 6762 sayılı TTK’nın 25. maddesi uyarınca altı aylık dava zamanaşımı süresi dolmuş ise de, alınan bilirkişi raporu ile de sabit olduğu üzere araçtaki motor arızasının üretim kaynaklı olduğu, bu durumda ortaya çıkan gizli ayıp nedeniyle davalının ağır kusurlu olduğu ve ayıbın hile ile davacıdan gizlendiğinin kabulü gerekmektedir. Araçtaki gizli ayıp nedeniyle davalının ağır kusurlu olması durumunda ağır kusur veya hile ile ayıbın tüketiciden gizlenmesi hâlinde zamanaşımı süresinden yararlanılması mümkün olmayıp davalının zamanaşımı def’î yerinde değildir. Hâl böyle olunca, mahkemece verilen direnme kararı açıklanan bu değişik gerekçe ve nedenlerle yerindedir.”

GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

Ayıplı aracın satışından dolayı ortaya çıkan uyuşmazlıklarda görevli mahkeme Tüketici Mahkemesidir. Ancak öncelikle tüketici hakem heyeti akla gelecektir. Nitekim tüketici mahkemesine başvurmadan önce tüketici hakem heyetine gitmek gerekmektedir. Ancak uyuşmazlığa konu araçların bedeli çok yüksek olduğu için direkt tüketici mahkemesine gidilmelidir.

 Stj. Av. Emrullah Özalp